Ενδομητρίωση
Από τις πιο συχνές γυναικολογικές παθήσεις, η ενδομητρίωση αφορά κυρίως γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και περιγράφεται ως ανάπτυξη ενδομητρικών αδένων και στρώματος σε περιοχές έξω από τη μήτρα. Η συνηθέστερη θέση εντόπισης είναι το πυελικό περιτόναιο, η περιοχή, δηλαδή, πίσω από την μήτρα, ενώ μπορεί να παρατηρηθεί και στις ωοθήκες, στο ορθοκολπικό διάφραγμα, στους ουρητήρες, στο έντερο, στην ουροδόχο κύστη, στον κόλπο και σπανίως σε απομακρυσμένα όργανα όπως στο διάφραγμα και τον πνεύμονα καθώς και στα τοιχώματα της κοιλιάς μετά από καισαρική τομή ή κάποιο άλλο χειρουργείο. Ιδιαίτερη είναι η ανάπτυξη ενδομητρικού ιστού εντός του μυϊκού συστήματος της μήτρας (μυομήτριο), κατάσταση που καλείται αδενομύωση.
Η ενδομητριωτική βλάβη παράγει και αυτή μικρές ποσότητες αίματος κατά τη διάρκεια της περιόδου, οι οποίες με την πάροδο των μηνών μπορεί να δημιουργήσουν κύστεις στην ωοθήκη με αιματηρό περιεχόμενο (σοκολατοειδείς κύστεις). Μπορεί επίσης να προκαλέσει ογκίδια στην επιφάνεια ή πίσω από το περιτόναιο (στο έντερο, στην ουροδόχο κύστη, στον κόλπο) που είναι επώδυνα.
Οι αιτίες της δεν είναι γνωστές, αρκετές όμως θεωρίες έχουν επιχειρήσει να την ερμηνεύσουν, ενοχοποιώντας παράγοντες όπως η κληρονομικότητα και το περιβάλλον. Γενικά, υποστηρίζεται πως η ενδομητρίωση αναπτύσσεται με τη μετανάστευση κυττάρων του ενδομητρίου, στη διάρκεια της περιόδου, σε κοιλιακά όργανα και στο περιτόναιο. Εκδηλώνεται με πόνο (δυσμηνόρροια, δυσπαρευνία ή καθημερινό πόνο λόγω των συμφύσεων που δημιουργεί), καθώς και με συμπτώματα από τα συστήματα τα οποία έχουν προσβληθεί από τη νόσο, όπως αιματουρία, εντερορραγία ή αιμόπτυση (χαρακτηριστικά εμφανίζονται τις μέρες της περιόδου). Αρκετές φορές δεν εμφανίζονται συμπτώματα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της νόσου είναι ότι η βαρύτητα των συμπτωμάτων δεν σχετίζεται απαραίτητα και αναλογικά με την έκτασή της. Έχει επίσης συνδεθεί με προβλήματα υπογονιμότητας και με αλλαγές διάθεσης, κατάθλιψη και άγχος.
Η ακριβέστερη μέθοδος διάγνωσής της είναι η λαπαροσκόπηση, μέσω της οποίας εξάλλου αντιμετωπίζεται και εξαλείφεται η νόσος. Συμπληρωματικά μπορεί να χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή με τη χορήγηση αντισυλληπτικού χαπιού, προγεστερόνης ή με ενέσιμα σκευάσματα που προκαλούν προσωρινή εμμηνόπαυση.